Tijdens één van mijn eerste reizen naar India verbleef ik in Pushkar, een woestijnparel in Rajastan, toen ik hoorde van Dhamma Thali, een meditatiecentrum in Jaipur, dat niet zo ver van Pushkar lag. Vipassana betekent '
de dingen zien zoals ze werkelijk zijn' en is één van de oudste meditatietechnieken van India. Het is de techniek die de boeddha gebruikte om van het lijden, dat inherent aan het leven blijkt te zijn, verlost te geraken. Eén van de grootste lessen die ik hier leerde uit mijn eigen ervaring, is dat het leven me niet overkomt, maar dat werkelijk alles door mij bepaald wordt. Later leerde ik dat Vipassana en beginnen met yoga een ideale combi zijn voor een Westers georiënteerde geest. Ik leerde ook dat Vipassana in het Westen helaas herleid werd tot mindfulness. Toen ik de Guru's van mindfulness bestudeerde, begreep ik dat men op jammerlijke wijze Anapana, de prelude tot Vipassana, heeft herleid tot mindfulness. Volgens mij zonder voorkennis van de functie van Anapana... Je moet begrijpen dat je 10 dagen nodig hebt om Vipassana te leren. 10 dagen in volledige afzondering, waarin je minstens 8 uren per dag mediteert. Je bent echter meestal alles behalve meditatief omdat je, zoals de techniek het voorschrijft, je uiterste best moet doen om niet te reageren op fysieke en mentale turbulenties die zo erg kunnen worden dat je werkelijk denkt dat je gek aan het worden bent. Het tegenovergestelde wordt echter waarheid wanneer tussen dag 7 en 9 de storm gaat liggen en je je effectief in een soort meditatieve toestand bevindt, waarin gedachten inzichten worden en lichaam & geest plots comfortabel en stabiel worden. Anapana speelt hierin een zeer specifieke rol. De interpretatie hiervan als mindfulness en de herleiding van mindfulness tot meditatie heeft ertoe geleid dat men op een wereldbefaamde universiteit zoals de KUL de negatieve effecten van meditatie gaan onderzoeken. Dit is een zeer spijtige zaak die de wereldwijde misinterpretatie van begrippen als yoga en meditatie alleen maar in de hand zal werken.
Goenka-ji
Hoewel hij van Indiase afkomst is, is dhr. Goenka geboren en getogen in Birma. In de tijd dat hij in Birma leefde, had hij het geluk in contact te komen met Sayagyi U Ba Khin, die hem de Vipassana-techniek aanleerde. Na veertien jaar training door zijn leraar, vestigde dhr. Goenka zich in India en begon hij in 1969 Vipassana te onderwijzen. In een land dat nog steeds scherp verdeeld was door de verschillen in kaste en godsdienst, trokken de cursussen van dhr. Goenka duizenden mensen aan uit alle delen van de gemeenschap. Bovendien kwamen er veel mensen uit andere landen van de wereld om de cursussen Vipassana-meditatie te volgen.
Dhr. Goenka heeft in meer dan 300 cursussen tienduizenden mensen in India en in andere landen in het Oosten en Westen onderwezen. In 1982 begon hij met het benoemen van assistent-leraren om aan de groeiende vraag naar cursussen te voldoen. Onder zijn leiding werden er meditatiecentra opgericht in India, Canada, de USA, Australië, Nieuw-Zeeland, Frankrijk, Engeland, Japan, Sri Lanka, Thailand, Birma, Nepal en ook België.
De techniek die S.N. Goenka onderwijst, vertegenwoordigt een traditie die is terug te voeren tot aan de Boeddha. De Boeddha onderwees nooit een sektarische religie; hij onderwees Dhamma –de weg naar bevrijding - die universeel is. In dezelfde traditie is de benadering van dhr. Goenka volledig vrij van sektarisme. Om deze reden heeft zijn onderricht een grote aantrekkingskracht op mensen van allerlei achtergrond, van iedere godsdienst en zonder godsdienst, uit alle delen van de wereld.
Dhr. Goenka ontving vele onderscheidingen en eerbetonen in het loop van zijn leven, waarvan een prestigieuze Padma Award van de President van India in 2012. Dit is één van de meest belangrijke burgerlijke eerbetonen die door de Indiaase regering uitgereikt wordt.
Satya Narayan Goenka is in September 2013 overleden op de gezegende leeftijd van 89 jaar. Hij heeft een duurzaam nalatenschap achtergelaten: de techniek van Vipassana, nu voor meer mensen dan ooit wereldwijd beschikbaar.